Ta còn quá yêu bản thân mình thì làm sao ta có thể yêu thêm
người khác. Dù có yêu người khác cũng chỉ để phục vụ cho bản thân
mình mà thôi.

Đã mang lấy một chữ tình
Người ta thường hay nói đùa với nhau: "Yêu thì khổ, không yêu
thì lỗ. Thà chịu khổ còn hơn chịu lỗ". Nói đùa mà thật. Dù được cảnh
báo yêu là khổ như một nguyên tắc bất di bất dịch, nhưng hầu hết ai
cũng chấp nhận khổ để có được cảm giác yêu. Thi sĩ Xuân Diệu đã
từng lên tiếng dùm ta: "Làm sao sống được mà không yêu/ Không
nhớ không thương một kẻ nào". Sống mà không yêu thương thì sự
sống đâu còn ý nghĩa gì nữa. Hãy cứ yêu đi. Càng yêu ta sẽ thấy cuộc
đời này càng thêm mầu nhiệm. Nếu sợ khổ mà không dám yêu thì ta
có chắc là mình sẽ sống hạnh phúc hơn không? Đời sống còn nhiều
thứ khác khiến ta khổ chứ đâu chỉ có mỗi tình yêu. Xung quanh ta có
biết bao người dám "chịu khổ" để yêu thì tại sao ta phải sợ? Tình yêu
có thật đáng sợ như ta nghĩ không?
Yêu thương vốn là bản năng tự nhiên của con người. Nhưng nếu
ta yêu thương con sông, yêu thương cánh đồng, yêu thương quê
hương, yêu thương kẻ bất hạnh thì ta đâu có khổ. Đằng này đối
tượng yêu thương của ta quá hấp dẫn, có thể đánh động vào cảm xúc
khát khao của ta, có thể làm cho ta đêm nhớ ngày mong hay mất ăn
bỏ ngủ, có thể khiến ta bất chấp tất cả để sở hữu được nó. Thi hào
Nguyễn Du đã diễn tả tâm trạng này rất hay trong đoạn thơ: "Đã
mang lấy một chữ tình/ Khư khư mình buộc lấy mình vào trong/
Vậy nên những chốn thong dong/ Ở không yên ổn ngồi không vững
vàng/ Ma đưa lối quỷ đưa đường/ Lại tìm những chốn đoạn trường
mà đi". Khi cảm xúc yêu đương bùng vỡ thì ta không còn tự chủ được
nữa, mọi nhận thức hay phản ứng đều vượt tầm kiểm soát. Ta cứ lầm
lũi lao tới phía trước như kẻ mộng du, không ý thức được mình đang
đi đâu dù sắp bước vào hầm hố chông gai. Người Tây phương gọi
trạng thái ấy là "fall in love"

, tức là đang bị cuốn vào tình yêu, mà

cũng có thể hiểu là đang bị té ngã trong tình yêu.

Cảm xúc yêu đương mãnh liệt đến thế, nên nó lấn át lý trí và lấn
át cả những liên hệ tình cảm sâu sắc khác. Chẳng trách sao ai yêu rồi
thì ít nhiều cũng trở nên mù quáng. Ta thấy ở đối tượng mình yêu
toàn một màu hồng tuyệt hảo, rất khác với cái thấy của mọi người. Vì
thế, ta muốn tháo tung ranh giới cái tôi của mình ra, để mời người ấy
bước vào. Dĩ nhiên, ta cũng muốn người ấy nhường chỗ cho ta một
nửa trong trái tim họ. Thậm chí ta còn muốn dâng tặng cả cuộc đời
mình cho họ, nên ta đã mạnh dạn tuyên bố "yêu hết mình". Thật ra,
không ai đem hết con người của mình ra để yêu thương kẻ khác mà
không mong muốn nhận lại điều gì cả. Lời tuyên bố ấy chẳng qua vì
không kiềm chế nổi cơn cảm xúc muốn được thỏa mãn, hay vì muốn
thấy giá trị của mình qua sự nâng niu của kẻ khác mà thôi. Bởi khi
màu hồng ấy trong mắt ta nhạt phai thì trái tim ta không còn rung
cảm nữa.
Tình yêu như thế cũng chỉ là sự trao đổi cảm xúc. Một tình yêu
đích thực phải chứa đựng tình thương, phải có thái độ muốn hiến
tặng và chia sớt để nâng đỡ cuộc đời của nhau. Có thể ta đã từng lầm
tưởng tình yêu là cung bậc cao hơn tình thương. Sự thật, tình yêu chỉ
mạnh hơn tình thương về mặt cảm xúc thỏa mãn, nhưng tình thương
lại lớn hơn tình yêu về mặt thấu hiểu và cảm thông. Tức là tình yêu
nghiêng về phía hưởng thụ, còn tình thương lại nghiêng về phía trách
nhiệm. Trong liên hệ tình cảm lứa đôi, nếu tình yêu lấn át đi tình
thương thì tình cảm ấy cũng giống như lửa rơm - bạo phát bạo tàn;
còn nếu tình thương lấn át được tình yêu thì tình cảm ấy sẽ như lửa
than - mãi âm ỉ cháy. Dù khởi điểm là vì tiếng sét ái tình, nhưng nếu
ta biết nhận diện và buông bỏ bớt những đòi hỏi không cần thiết, hết
lòng quan tâm đến cuộc đời của người mình thương, thấu hiểu
những khó khăn hay ước vọng của họ mà tận tình giúp đỡ, thì ta sẽ có
được tình yêu chân thật.

Yêu không đúng cách
Thi sĩ Xuân Diệu đã từng phát hiện ra những lý do thường khiến
tình yêu rạn vỡ: "Người ta khổ vì thương không phải cách/ Yêu sai
duyên và mến chẳng nhằm người".
Hãy luôn nhớ rằng, mọi hiện tượng trên thế gian này đều phải
nương tựa vào nhau mới có thể tồn tại. Tình yêu cũng không ngoại lệ.

Sẽ không có cái gì gọi là tình yêu nếu nó tách biệt với những yếu tố
khác như sự bình an, vững chãi, bao dung, cởi mở, lắng nghe... Thậm
chí nếu không có gia đình, bạn bè, xã hội, kinh tế, chính trị, đạo đức
và cả thiên nhiên thì tình yêu cũng không có chỗ để tồn tại. Cho nên,
nếu ta biết quay về chăm sóc những yếu tố tưởng chừng như đứng
ngoài tình yêu thì cũng chính là chăm sóc tình yêu.
Vậy mà khi yêu ta thường chỉ để ý tới sự ham thích nhau, suốt
ngày cứ quấn chặt vào nhau không dám rời nửa bước. Đến khi một
bên không thể đáp ứng sự thỏa mãn, thì sự nhàm chán và phản bội
nhau là điều tất yếu sẽ xảy ra. Khi ấy, bên ở lại sẽ dễ dàng ngã quỵ vì
họ thấy không còn gì để sống. Thi sĩ Hàn Mặc Tử đã từng than thở:
"Người đi một nửa hồn tôi chết/ Một nửa hồn kia bỗng dại khờ".
Thật ra, ta chẳng bao giờ trao nửa linh hồn cho ai đâu. Chỉ vì một nửa
(hay cả) đời sống của ta đã lỡ phụ thuộc vào cảm xúc của đối phương,
nên khi họ đi rồi ta không còn chỗ bám. Cơn nghiện đang hành hạ ta
đó thôi.
Lắm lúc ta cũng rất thực dụng, đến với tình yêu theo kiểu tranh
hơn tranh thua như trong chiến trường kinh tế. Hễ đòi hỏi được là
đòi hỏi. Ta xem người ấy như sự bảo an vững chắc cho cuộc đời
mình. Thành ra, cụm từ "đi tìm bến trong" bây giờ có nghĩa là tìm
một nơi có thể bảo đảm cho mình một cuộc sống sung túc, không
thua sút bạn bè. Quan điểm này cũng bị ảnh hưởng sâu sắc từ tâm
thức xã hội. Nhìn kỹ, ta sẽ thấy những đòi hỏi kia chỉ mang tới những
cảm xúc tạm bợ qua sự tán thưởng của những người sống bằng hình
thức, nhưng nó lại là thứ mộng tưởng điên đảo làm phương hại đến
tình yêu. Vậy mà ta vẫn tin chắc rằng nếu có tất cả những thứ đó thì
đời sống lứa đôi sẽ hạnh phúc hơn. Vì thế sự ham thích của ta không
dừng, còn năng lực của người ấy lại bị ta vắt đến cạn kiệt, nên hai tâm
hồn ngày càng cách xa nhau. Nếu người ấy vì đam mê mà vẫn cố gắng
chiều chuộng ta thì chính họ cũng đang sống trong cơn mộng tưởng.
Cả hai đều không cắm rễ vào nền tảng của tình yêu chân thật thì đừng
hỏi tại sao chỉ vì bất đồng quan điểm với nhau, lỡ gây tổn thương
nhau, thậm chí không tiếp tục làm thỏa mãn nhau là đôi bên dễ dàng
bỏ nhau.
Cũng có lần thi sĩ Xuân Diệu tự thú nhận: "Tôi khờ khạo lắm, ngu
ngơ quá/ Chỉ biết yêu thôi, chẳng hiểu gì". Tình yêu cũng như một
loại cây xanh, nếu ta không biết cách chăm sóc dưỡng nuôi, hoặc thừa
hoặc thiếu, thì nó sẽ héo tàn và lụn bại. Cảm xúc thỏa mãn ai mà

không thích. Nhưng sự thỏa mãn ấy phải đi liền với trách nhiệm thì ta
mới có thể giữ gìn mãi được. Mà nếu ranh giới cái tôi thật sự được
tháo tung để nhường chỗ cho người ấy, thì trách nhiệm dìu dắt nhau
đi về hướng thảnh thơi và hạnh phúc chân thật không phải là gánh
nặng hay là sự miễn cưỡng nữa. Vấn đề là ta có khả năng nới rộng
trái tim của mình ra không? Nếu ta còn quá coi trọng vật chất, vướng
kẹt danh vọng, đam mê hình thức hấp dẫn, mà lại muốn có một tình
yêu bền vững thì đó chỉ là tham vọng. Ta còn quá yêu bản thân mình
thì làm sao ta có thể yêu thêm người khác. Dù có yêu người khác thì
cũng chỉ để phục vụ cho bản thân mình mà thôi. Còn lỡ như đối
tượng ấy xem tất cả những phương tiện kia là lý do chính để tình yêu
có mặt, thì ta biết rằng đó chẳng phải là một nửa đáng tìm. Tuy nhiên,
nếu ta đủ giỏi và bản lĩnh thì vẫn có thể dẫn dắt mọi đối tượng đi về
hướng mình chọn mà không sợ "Yêu sai duyên và mến chẳng nhằm
người".
Tình yêu có thật hay không là tùy thuộc vào sức mạnh và dung
lượng trái tim của mỗi người. Bí quyết là ta phải luôn tỉnh táo để
nhận ra mình và hiểu được người mình thương.